درفیلم ملاصدرا
دو نوجوان از ملاصدرا سوالی میپرسند
یکی میگوید:
من معتقد به جبرم و برادرم معتقد به اختیار است
کدام درست میگوییم؟
ملاصدرا میگوید
پای راستتان را بالا بگیرید و بایستید
بعد از چند دقیقه میگوید
حالا پای چپتان را بالا بگیرید و بایستید ...
***
طبق نظر امامان شیعه
شیعیان به حد وسط اعتقاد دارند؛
بنابه قول ائمه معصومین من جمله امام علی (ع) و امام صادق (ع)
ما قائل به میانه جبر و اختیاریم (لاجبر و لاتفویض بل امر بین الامرین)
و بقول همان معصومین (امام رضا ع)
اگر کسی به جبر الهی اعتقاد داشت کافر است چون به خدا ظلم بسته است و
اگر کسی به اختیار بشر اعتقاد داشت مشرک است چون برای خدا شریک قرار داده است ...
و بقول علما پیدا کردن این میانه هم کار بسیار سختی است ...
(به گمان بنده اصلا بشر آمده تا این نسبت را پیدا کند !)
امام رضا (ع):
«لاجبر و لاتفویض بل امر بین الامرین»
یعنی جبر نیست و تفویض نیست (و هیچ كدام از این دو مذهب صحیح نیستند و هر دو باطل هستند)
بلكه مذهب حق، امری است میان جبر و تفویض.
سؤال‌كنندگان گفتند:
ای امام آن امری كه میان جبر و تفویض است كدام است؟
امام فرمود:
جبر كفر است، زیرا جبر آن است كه گویند بنده مطلقاً اختیار ندارد؛
و تفویض شرك است، زیرا تفویض آن است كه گویند بنده همه‌گونه اختیار دارد و
خدا در كار او اصلاً دخل و تصرّف نمی‌كند؛
و امر بین آن دو، آن است كه به آنچه خداوند متعال امر كرده است قیام كند و از آنچه نهی فرموده است بازایستد.
قرآن کریم:
و جعلناكم امة وسطا
و شما را امتی میانه قرار دادیم
پس جبر ظلم است، تفويض شرك است؛
بسياري از خواص، از ترس جبر، در دام تفويض افتاده‌اند.
فهميدن امر بين الامرين از اسرار و غوامض مسائل توحيد است.
حل معنای بين الامرين، فقط منوط به مذهب عرفاء است.
انفال 8:
اگر از خدا پروا دارید، برای شما (نیروی) تشخیص (حق از باطل) قرار میدهد.
امام کاظم (ع):
كسى كه عقلش خدائى (و فهمش از ناحيه او مهار) نشده باشد،
قلب او بر هيچ معرفتى منعقد نشده، و ثابت نمى گردد،
و آن چيزى كه معرفت بدان يافته حقيقتش را دريافت نكرده ، و نمى بيند ...
احزاب 4:
خداوند براى هیچ کس دو دل در درونش نیافریده.
امام علی علیه السلام میفرمایند:
علم نه در آسمان است که بر شما فرود آید و نه در زمین است تا برای شما بالا آید،
بلکه در قلبهای شما آفریده شده است؛
به اخلاق روحانیان متخلق گردید تا برای شما آشکار شود.
علامه حسن زاده آملی، هزار و یک نکته، نکته 788
گفته اند:
فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلکِنَّ اللّهَ قَتَلَهُمْ وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلکِنَّ اللّهَ رَمَي وَلِيُبْلِيَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْهُ بَلاَءً حَسَناً إِنَّ اللّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
... بدین وسیله مومنان را به آزمایشى نیکو، بیازماید ...
میگوید:
فکر میکنید شما این کارها را میکنید ...
گذاشتیم ببینیم شما چه می کنید.
(وگرنه کسی که ادعایی ندارد و عاقل است چه آزمایشی!)
یوسف 106:
و بیشتر آنها که مدعى ایمان به خدا هستند، مشرکند.
پیامبر اکرم (ص):
اللهم انی اعوذ بک من الشرک الخفی
خداوندا من حتما از شرک خفی به تو پناه میبرم.
(این یک مرتبه شرک است، البته نه شرک شرعی.)
***
بله شیعه در مساله جبر و تفویض جانب اعتدال است و
می بینید که مشکلی هم برایش پیش نمی آید و همه چیز منطقی است.
علامه طباطبایی:
اسلام دینی است که به نص کتاب و سنت بر اساس فطرت استوار است. (...و از دور هر کس ببیند این را میفهمد.)
(کتاب شیعه در اسلام - بخش امام شناسی - ص 245)
شهيد مطهري:
قرآن میخواهد بگوید که تا کسی چراغ هدایت فطریاش روشن نباشد هدایت اکتسابی برای او فایده ندارد.
تا انسان انسانیت فطری خودش را حفظ نکرده باشد [ تعلیمات انبیاء برای او ] فایده ندارد،
یعنی تعلیمات انبیاء برای اشخاص مسخ شده و انسانیت را از دست داده، مفید نیست.
فطري يعني عقل انسان بالفطره آن را ميپذيرد و براي پذيرفتنش نياز به تعليم و تعلم و مدرسه نيست ...
...معمولا در مورد حیوانات " فطرت " نمیگویند... (فطرت و غریزه فرق دارند.)
مسأله توحید در قرآن امری است فطری.
(کتاب فطرت)
أَلَيْسَ اللَّهُ بِکَافٍ عَبْدَهُ / آیا خدا کفایت کننده بنده اش نیست؟! / زمر 36
چرا هست، اما ...
امام خمینی ره:
اي كاش اين نفس سركش، آرام شود
و اي كاش كه ما از خواب برخيزيم و در اول منزل كه يقظه است وارد شويم،
واي كاش كه او - جل وعلا- با عنايات خفيه خود از ما دستگيري فرمايد و به خود و جمال جميلش رهنمود فرمايد؛
و اي كاش كه اين اسب سركش چموش نفس، آرام شود و از كرسي انكار فرود آيد؛
و اي كاش اين محموله سنگين را زمين مي گذاشتيم و سبك بارتر روبه سوي او مي كرديم؛
و اي كاش كه چون پروانه در شمع جمال او مي سوختيم و دم در نمي آورديم؛
و اي كاش كه يك گام به قدم فطرت بر مي داشتيم و اين قدر پاي به فرق فطرت نمي گذاشتيم
و اي كاش هاي بسيار ديگر كه من در پيري و در آستان مرگ از آنها ياد مي كنم و دسترسي به جايي ندارم.
صحيفه امام،ج16 ص 220
روم 30:
پس روى خود را با گرایش تمام به حق،
به سوى این دین کن،
با همان سرشتى که خدا مردم را بر آن سرشته است.
آفرینش خداى تغییرپذیر نیست.
این است همان دین پایدار،
ولى بیشتر مردم نمى دانند.
______________________________________
در حاشیه:
حضرت امام باقر علیه السلام:
(والانکار هو الکفر) و انکار همانا کفر است
(بصائرالدرجات ص 24، حدیث 16)
امام خميني ره:
انکار چيزيکه عقلت نميرسد کفر است!
همانطور که اثبات یک چیزی محتاج برهان است،
اگر گفتیم: "نه" آنهم برهان میخواهد. یک وقت میگویی: "نمیدانم"، یک وقت انکار میکنی. قلوبی هست که اینها جحود دارند.
این قلب، قلب انکاری یک قلبی است که دیگر از ورود حقایق و ورود انوار بکلی محروم است؛
از این جهت آن را که نمیداند میگوید: "نیست".
نمیگوید: "نمیدانم" میگوید: "نیست".
آنرا که اهل معرفت میگویند، میگوید: "اصلا اینها می بافند"...
خودش محروم است، از این جهت آنرا که آنها میگویند، میگوید: "می بافند".
....
این یک مرتبه کفراست،
البته نه کفر شرعی،
یک مرتبه کفر این است که انسان چیزی را که پیش او مجهول استانکار بکند.
همه مصیبتهای بشر هم از این است که واقعیات را [که] نمیتواند ادراک کند، جحود میکند؛
(از کتاب تفسیر عرفانی سوره حمد امام خمینی (ره))
دو نوجوان از ملاصدرا سوالی میپرسند
یکی میگوید:
من معتقد به جبرم و برادرم معتقد به اختیار است
کدام درست میگوییم؟
ملاصدرا میگوید
پای راستتان را بالا بگیرید و بایستید
بعد از چند دقیقه میگوید
حالا پای چپتان را بالا بگیرید و بایستید ...
***
طبق نظر امامان شیعه
شیعیان به حد وسط اعتقاد دارند؛
بنابه قول ائمه معصومین من جمله امام علی (ع) و امام صادق (ع)
ما قائل به میانه جبر و اختیاریم (لاجبر و لاتفویض بل امر بین الامرین)
و بقول همان معصومین (امام رضا ع)
اگر کسی به جبر الهی اعتقاد داشت کافر است چون به خدا ظلم بسته است و
اگر کسی به اختیار بشر اعتقاد داشت مشرک است چون برای خدا شریک قرار داده است ...
و بقول علما پیدا کردن این میانه هم کار بسیار سختی است ...
(به گمان بنده اصلا بشر آمده تا این نسبت را پیدا کند !)
امام رضا (ع):
«لاجبر و لاتفویض بل امر بین الامرین»
یعنی جبر نیست و تفویض نیست (و هیچ كدام از این دو مذهب صحیح نیستند و هر دو باطل هستند)
بلكه مذهب حق، امری است میان جبر و تفویض.
سؤال‌كنندگان گفتند:
ای امام آن امری كه میان جبر و تفویض است كدام است؟
امام فرمود:
جبر كفر است، زیرا جبر آن است كه گویند بنده مطلقاً اختیار ندارد؛
و تفویض شرك است، زیرا تفویض آن است كه گویند بنده همه‌گونه اختیار دارد و
خدا در كار او اصلاً دخل و تصرّف نمی‌كند؛
و امر بین آن دو، آن است كه به آنچه خداوند متعال امر كرده است قیام كند و از آنچه نهی فرموده است بازایستد.
قرآن کریم:
و جعلناكم امة وسطا
و شما را امتی میانه قرار دادیم
پس جبر ظلم است، تفويض شرك است؛
بسياري از خواص، از ترس جبر، در دام تفويض افتاده‌اند.
فهميدن امر بين الامرين از اسرار و غوامض مسائل توحيد است.
حل معنای بين الامرين، فقط منوط به مذهب عرفاء است.
انفال 8:
اگر از خدا پروا دارید، برای شما (نیروی) تشخیص (حق از باطل) قرار میدهد.
امام کاظم (ع):
كسى كه عقلش خدائى (و فهمش از ناحيه او مهار) نشده باشد،
قلب او بر هيچ معرفتى منعقد نشده، و ثابت نمى گردد،
و آن چيزى كه معرفت بدان يافته حقيقتش را دريافت نكرده ، و نمى بيند ...
احزاب 4:
خداوند براى هیچ کس دو دل در درونش نیافریده.
امام علی علیه السلام میفرمایند:
علم نه در آسمان است که بر شما فرود آید و نه در زمین است تا برای شما بالا آید،
بلکه در قلبهای شما آفریده شده است؛
به اخلاق روحانیان متخلق گردید تا برای شما آشکار شود.
علامه حسن زاده آملی، هزار و یک نکته، نکته 788
گفته اند:
فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلکِنَّ اللّهَ قَتَلَهُمْ وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلکِنَّ اللّهَ رَمَي وَلِيُبْلِيَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْهُ بَلاَءً حَسَناً إِنَّ اللّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
... بدین وسیله مومنان را به آزمایشى نیکو، بیازماید ...
میگوید:
فکر میکنید شما این کارها را میکنید ...
گذاشتیم ببینیم شما چه می کنید.
(وگرنه کسی که ادعایی ندارد و عاقل است چه آزمایشی!)
یوسف 106:
و بیشتر آنها که مدعى ایمان به خدا هستند، مشرکند.
پیامبر اکرم (ص):
اللهم انی اعوذ بک من الشرک الخفی
خداوندا من حتما از شرک خفی به تو پناه میبرم.
(این یک مرتبه شرک است، البته نه شرک شرعی.)
***
بله شیعه در مساله جبر و تفویض جانب اعتدال است و
می بینید که مشکلی هم برایش پیش نمی آید و همه چیز منطقی است.
علامه طباطبایی:
اسلام دینی است که به نص کتاب و سنت بر اساس فطرت استوار است. (...و از دور هر کس ببیند این را میفهمد.)
(کتاب شیعه در اسلام - بخش امام شناسی - ص 245)
شهيد مطهري:
قرآن میخواهد بگوید که تا کسی چراغ هدایت فطریاش روشن نباشد هدایت اکتسابی برای او فایده ندارد.
تا انسان انسانیت فطری خودش را حفظ نکرده باشد [ تعلیمات انبیاء برای او ] فایده ندارد،
یعنی تعلیمات انبیاء برای اشخاص مسخ شده و انسانیت را از دست داده، مفید نیست.
فطري يعني عقل انسان بالفطره آن را ميپذيرد و براي پذيرفتنش نياز به تعليم و تعلم و مدرسه نيست ...
...معمولا در مورد حیوانات " فطرت " نمیگویند... (فطرت و غریزه فرق دارند.)
مسأله توحید در قرآن امری است فطری.
(کتاب فطرت)
أَلَيْسَ اللَّهُ بِکَافٍ عَبْدَهُ / آیا خدا کفایت کننده بنده اش نیست؟! / زمر 36
چرا هست، اما ...
امام خمینی ره:
اي كاش اين نفس سركش، آرام شود
و اي كاش كه ما از خواب برخيزيم و در اول منزل كه يقظه است وارد شويم،
واي كاش كه او - جل وعلا- با عنايات خفيه خود از ما دستگيري فرمايد و به خود و جمال جميلش رهنمود فرمايد؛
و اي كاش كه اين اسب سركش چموش نفس، آرام شود و از كرسي انكار فرود آيد؛
و اي كاش اين محموله سنگين را زمين مي گذاشتيم و سبك بارتر روبه سوي او مي كرديم؛
و اي كاش كه چون پروانه در شمع جمال او مي سوختيم و دم در نمي آورديم؛
و اي كاش كه يك گام به قدم فطرت بر مي داشتيم و اين قدر پاي به فرق فطرت نمي گذاشتيم
و اي كاش هاي بسيار ديگر كه من در پيري و در آستان مرگ از آنها ياد مي كنم و دسترسي به جايي ندارم.
صحيفه امام،ج16 ص 220
روم 30:
پس روى خود را با گرایش تمام به حق،
به سوى این دین کن،
با همان سرشتى که خدا مردم را بر آن سرشته است.
آفرینش خداى تغییرپذیر نیست.
این است همان دین پایدار،
ولى بیشتر مردم نمى دانند.
______________________________________
در حاشیه:
حضرت امام باقر علیه السلام:
(والانکار هو الکفر) و انکار همانا کفر است
(بصائرالدرجات ص 24، حدیث 16)
امام خميني ره:
انکار چيزيکه عقلت نميرسد کفر است!
همانطور که اثبات یک چیزی محتاج برهان است،
اگر گفتیم: "نه" آنهم برهان میخواهد. یک وقت میگویی: "نمیدانم"، یک وقت انکار میکنی. قلوبی هست که اینها جحود دارند.
این قلب، قلب انکاری یک قلبی است که دیگر از ورود حقایق و ورود انوار بکلی محروم است؛
از این جهت آن را که نمیداند میگوید: "نیست".
نمیگوید: "نمیدانم" میگوید: "نیست".
آنرا که اهل معرفت میگویند، میگوید: "اصلا اینها می بافند"...
خودش محروم است، از این جهت آنرا که آنها میگویند، میگوید: "می بافند".
....
این یک مرتبه کفراست،
البته نه کفر شرعی،
یک مرتبه کفر این است که انسان چیزی را که پیش او مجهول استانکار بکند.
همه مصیبتهای بشر هم از این است که واقعیات را [که] نمیتواند ادراک کند، جحود میکند؛
(از کتاب تفسیر عرفانی سوره حمد امام خمینی (ره))
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر